Endometriozis Rahim Dışında Bulunur mu?
01.11.2022
Endometriozis, endometrium denilen rahmin iç tabakasına benzer bir dokunun rahim boşluğunun dışında yumurtalıklar ve fallop tüpleri gibi başka yerlerde büyümeye başlaması ile ortaya çıkan bir sağlık sorunudur.
Her yaştan kadını etkileyebilen endometriozis yumurtalıklarda, bağırsakta ya da pelvisi kaplayan dokularda endometriyal benzeri dokunun büyümesiyle oluşur. Endometriyal dokunun pelvis dışına yayılmasıyla ortaya çıkar. Rahmin dışında büyüyen endometriyal doku, endometriyal implant olarak adlandırılır. Endometriozis dokuları menstrual hormonlardan etkilendikleri için döngüsel olarak büyür ve kanamaya neden olurlar.
Buna bağlı olarak bulundukları bölgede doku reaksiyonlarına, yapışıklıklara, iltihaplara ve kistlere de sebep olabilirler. Uzun vadede ise ağrılı nodüllerin oluşmasına ve organların birbirine yapışmasına yol açabilirler. Endometriozis aynı zamanda dokulara verdiği hasarlardan dolayı en önemli kısırlık nedenlerinden biri olarak kabul edilir.
Karında Pelvis Dışında Nereleri Tutabilir?
Kalın bağırsak, ince bağırsak (özellikle ileoçekal bölge, o nedenle endometriozisli hastalarda bu bölge çok önem arz eder), dalak, karaciğer, diyafram, böbrekler, idrar borucuğu gibi neredeyse tutmadığı hiçbir organ yoktur. Fakat şunu da özellikle belirtmek gerekir; bu saydığımız organ tutulumları çok az görülmektedir. Bu durum çok iyi olmasına rağmen aynı nedenle de sıklıkla tanı atlanmaktadır. Doğru ve erken tanı için akla endometriozis tutulumunun getirilmesi gereklidir.
Endometriozisin Nedenleri
Endometriozisin kesin nedeni henüz bilinmemekle birlikte retrograd kanamanın olası nedenlerden biri olduğu kabul edilir. Kadınlarda her ay gerçekleşen adet kanaması ile birlikte rahim iç tabakasını kaplayan endometrium dokusu vücuttan atılır.
Normalde vajina yoluyla olan bu kanama, geriye doğru gerçekleştiğinde endometrial doku fallop tüplerinden karın boşluğuna akar ve buradaki organlara yerleşerek endometriozis oluşumuna neden olur. Genetik yatkınlık da endometriozisin nedenlerinden biri olarak kabul edilir. Normal dokuların hormonlar ya da immün faktörler dolayısıyla endometriozise dönüşmesi ile endometrial dokuların kan ya da lenf damarları aracılığıyla vücudun diğer bölgelerine taşınması da endometriozis oluşumuna neden olabilir.
Üstteki görselde Endometriozis oluşumundaki önemli teorilerden retrograd menstruasyonun şematik çizimi izlenmektedir.
Endometriozisin Belirtileri
Endometriozisin en sık görülen belirtisi genelde adet dönemlerinde ve cinsel ilişki esnasında kronik bir ağrı görülmesidir. İlerleyen dönemde adet döneminden bağımsız olarak sürekli bir karın ağrısı görülmeye başlanır. Aynı şekilde jinekolojik muayene sırasında da şiddetli ağrı hissedilir. Endometriozisin bağırsakları etkilediği vakalarda tıkanıklık ve dışkılama sırasında ağrı görülebilir. Mesanenin etkilendiği durumlarda yanma ve kanlı idrar şikayetleri oluşabilir. Endometriozisin üreme organlarında neden olduğu hasarlar en önemli kısırlık nedenlerinden biri olarak kabul edilir. Bununla birlikte endometriozis bazı hastalarda hiçbir şekilde belirti vermeyebilir.
Endometrioziste tüplere ya da çevresine yerleşen endometrium dokusunun neden olduğu yapışıklıklar ve sertleşmeler tüplerin hareketinin azalmasına ve buna bağlı olarak kısırlığa sebep olabilir. Bunun nedeninin yumurtalıklarda yerleşerek yapışıklığa neden olan endometriozis dokusunun yumurta hücresinin olgunlaşmasını bozma olasılığı olduğu görüşü hakimdir.
Eskiden Laparoskopi hastaların çoğunda endometriozis için en önemli tanı ve tedavi yöntemi olma özelliğine sahipken günümüzde gelişmiş görüntüleme yöntemleri ve bu konuda çalışan Endometriozis Merkezlerinin disiplinler arası ortak çalışması sonucu ameliyat etmeden hastaların çoğunda tanı konabilmektedir. Konuya hakim olunması çok önemlidir.
Örneğin diyafram endometriozisinden Endometriozis uzmanı şüpheleniyorsa, ilgili Radyologdan bu şüphesine yönelik ilaçlı, özel kesit (özellikle endometriozis’in diyaframda sık tuttuğu planları içerecek şekilde) diyafram Magnetik Rezonans (MR) istenir. Standart görüntülemelerle maalesef bu hastaların tanısı sıklıkla atlanmaktadır. Aynı durum barsak, böbrek, idrar borucuğu endometriozis’inde de geçerlidir.
Prof.Dr.Taner Usta
Endometriozis Multidisipliner Mükemmelliyet Merkezi Direktörü,
Altunizade Acıbadem Hastanesi.
