Rahim Sarkması Ve İdrar Kaçırma

Döllenen yumurtanın (embriyonun) yerleştiği, büyüdüğü ve doğum zamanına kadar gelişmesini sağlayan organa rahim (uterus) denir. Koyu pembe bir renge sahip olan rahim, leğen kemiği içerisinde, idrar torbasının arka kısmında, kalın bağırsağının ön tarafındadır.

Doğum yapmamış kadınlarda rahim büyüklüğü 5-6 cm arası iken doğum yapan kadınlarda 6-7 cm büyüklüğündedir. Genital bölge organlarını sabit tutan bağlar yaşın ilerlemesi, doğum sayısı ve şekli gibi nedenlerle işlevini kaybedebilir. Bu durumda rahim aşağı doğru kayar veya vajinadan dışarı çıkar. Fazla sayıda gebelik, östrojen eksikliği, normal doğum, iri bebek doğurmak, ağır yük kaldırmak, sürekli öksürmek, kronik kabızlık ve fazla ıkınmak, şişmanlık, bazı akciğer hastalıkları nedeniyle karın çevresindeki kasların ve bağ dokusunun fazla gerilmiş olması da rahim sarkmasına neden olur.

Rahim sarkması sıklıkla bir veya birden fazla vajinal doğum yapmış menopoz sonrası dönemde olan kadınlarda görülür. Genetik olarak zayıf bir bağ dokusuna sahip olmak da risk faktörlerinden biridir.

Orta dereceli bir rahim sarkması; bel ağrısı, vajina içerisinden bir şeylerin çıkması, alt karın çevresindeki ağırlık hissi ya da aşağıya doğru çekiliyormuş hissi, cinsel ilişki esnasında ağrı hissedilmesi gibi belirtiler barındırır.

Orta derece ve üstündeki rahim sarkmalarında pelvik kaslarını sıkılaştıran Kegel egzersizleri hastalığın semptomlarını yatıştırabilir.

İleri dereceli rahim sarkması cerrahi müdahale gerektirir. Ameliyat karından ya da vajinal yoldan yapılabilir.

Bir önlem olarak yapılan Kegel Egzersizleri; rahim, mesane ve bağırsağa destek olan pelvis taban kasları sıkılaştırarak yapılır. Pelvis taban kasları idrarı durdurmak için sıkılan kaslardır. Pelvis tabanı güçlenirse rahim sarkmasıyla ilgili semptomlar azalır ve pelvis içindeki organlara daha iyi destek sağlar. Kegel egzersizlerinde pelvis kasları 5 saniye sıkılıp 5 saniye serbest bırakılır. Bu egzersizler günde 3 set 10’ar defa yapılmalıdır.

İleri boyutta sarkmalarda kadın rahmini eliyle hissedebilecek duruma gelir. Daha ileri durumlarda rahim tamamen vajina dışına çıkabilir. Rahim sarkması hemen yanında bulunan kalın bağırsak ve idrar torbasını da etkiler. Ayakta iken, ıkınma sırasında, öksürme ve hapşırmada alt bölgede dolgunluk ve ağrı hissedilir. Rahimle birlikte rektum (kalın bağırsağın ucu) sarkması yaşayanlarda ise, rektum vajinaya doğru iyice yaklaşır ve kabızlığa neden olur.  İdrar torbasında sarkma varsa ayaktayken, cinsel ilişki sırasında ve gülme esnasında idrar kaçırma ve zor idrar yapma sorunu ortaya çıkar. Genital bölge organlarının sarkması cinsel yaşamı da olumsuz etkiler. İdrar kaçırma, alt bölgede dolgunluk gibi şikayetlerle doktora başvurulduğunda jinekolojik muayene sonucunda kolayca tespit edilebilir.

Rahim sarkması için tedavi, kişiye göre planlanır. Hastanın yaşı, çocuk sahibi olmak isteyip istemediği, hastalık derecesi ve genel sağlık durumu tedavinin şeklini değiştirir. Hafif ve orta dereceli sarkmalarda  Kegel egzersizleri ile sarkma durumu kısmen de olsa durdurulabilir. İleri rahim sarkması durumunda cerrahi operasyon kaçınılmazdır. Vajina daraltma operasyonu uygulanan kadınların, gebe kalma durumunda sezaryenle doğum yapmaları önerilir.

Rahim sarkması ileri derecede ise karın içerisinde rahmi yerinde tutan bağlara ulaşılarak bu bağlar yukarı çekilerek sağlamlaştırılır. Böylece rahmin alınmasına da gerek kalmaz. Ancak yukarı çekme operasyonları ile elde edilen sonuçlar çok uzun ömürlü değildir. Sarkmanın yeniden ortaya çıkma riski vardır. Rahim sarkması probleminin ortaya çıkmasını önlemek için sağlıklı beslenmek, aşırı kilo almamak alınacak önlemlerin en başında gelir. Karnın tabanındaki kasları güçlendirmek için egzersiz yapmak da faydalı olacaktır.

Özellikle kadınlarda; ileri yaş, çok sayıda doğum yapma ve aşırı kilo gibi nedenlerle meydana gelen idrar kaçırma, bir hastalık olduğu gibi, önemli bir hastalığın belirtisi de olabilir. Bu sorun kadınlarda, erkeklere oranla daha sık görülmekte ve yaş ilerlemesine bağlı olarak da artış göstermektedir.

Ağır kaldırmak, hapşırmak ve merdiven çıkmak gibi durumlarda görülen idrar kaçırma, yaşam kalitesini olumsuz etkilemektedir. Bazı hastaların günlük aktivitelerini gerçekleştirdiği sırada idrar kaçırma sorunuyla karşılaşmaz ancak sık sık idrara çıkma ve tuvalete yetişememe gibi sorunlar baş gösterebilir.  Bu problem günde 10- 15 kez idrara çıkan daha da önemlisi idrar da kaçırma nedeniyle kadınlarımızı sosyal hayattan uzaklaştırmaktadır.

Zor ve travmalı doğumlar, idrar kaçırma riskini arttırırken, sezaryen ve normal doğumların bu problem üzerinde önemli bir etkisi bulunmamaktadır. Fakat çok sayıda doğum yapmak, müdahaleli doğum, doğumun normalden uzun sürmesi idrar kaçırmaya davetiye çıkarabilir.

İdrar kaçırmaya yol açan faktörlerin başında aşırı kilolar gelmektedir. Çünkü aşırı kilolarla karın içindeki basıncın artması, idrar yollarını riske atmaktadır. Bu konuda kasları güçlendirmek için düzenli pelvik taban egzersizleri yapmak fayda sağlayabilir. Kasların güçlenmesinin ise idrar tutan organda olumlu etkileri bulunmaktadır.

Bu problemin kadınlarda daha çok görüldüğünü söylemiştik ancak bu demek değildir ki; erkeklerde idrar kaçırma problemi görülmez. Erkeklerde stres tipi idrar kaçırmaya çoğunlukla prostat ameliyatlarından veya leğen kemiği kırıklarından sonra rastlanır.

Özellikle de ileri yaş grubunda görülen idrar kaçırma problemi tedavi edilmeli, hastanın kaybettiği yaşam kalitesi yeniden kazanılmalıdır. İdrar kaçırma sorunu için özellikle mesane boynundaki bağların zayıflığına bağlı olan tipinde cerrahi tedaviler yapılmaktadır. Bu uygulamalardan bir tanesi de ‘askı ameliyatları’dır. Ameliyatın süresi 10-15 dakikayı geçmemektedir. Hasta aynı gün taburcu edilebilir. Askı ameliyatları her hastaya uygulanmaz, bu ameliyat için uygun hasta ve deneyimli hekim tedavinin başarısını belirler.